شاید شما هم بارها نام مکملهای مرتبط با سلامت دستگاه گوارش را شنیده باشید. اما واقعا این محصولات چه هستند و چرا اهمیت دارند؟ جالب است بدانید میکروبها همیشه بیماریزا نیستند؛ برخی از آنها به عنوان قدیمیترین موجودات زمین، در بدن ما حضور دارند و به صورت همزیستی با ما زندگی میکنند. این دسته از میکروبهای سودمند که با نام میکروبیوتا یا فلور طبیعی بدن شناخته میشوند، نقش پررنگی در ارتقای سلامت و بهبود عملکرد اندامهای مختلف ایفا میکنند.
فلور میکروبی معمولا پایدار است، اما عوامل گوناگون مانند تغذیه نامناسب، استرس، مصرف داروها و شرایط محیطی میتوانند باعث تغییر در تعادل آن شوند و مشکلات متعددی را به وجود آورند. یکی از بهترین راهکارها برای پشتیبانی از این تعادل و تقویت سلامت، استفاده از مکملهای اصل و باکیفیت است. در ادامه این مقاله، به بررسی فواید، کاربردها و همچنین معرفی بهترین برندهای موجود در این حوزه میپردازیم.
تعریف علمی پروبیوتیک: میکروبهای زنده و مفیدی هستند که وقتی به مقدار کافی مصرف شوند، اثرات زیادی بر سلامت ما دارند. این میکروبها شامل باکتریها و مخمرهایی هستند که به طور طبیعی در بدن حضور دارند، اما برای نگهداشتن تعادل میکروبی بدن، استفاده از مکملها نیز لازم است. وجود این تعادل میکروبی برای کار صحیح دستگاه گوارش و کل بدن اهمیت دارد. بدن به این نیاز دارد تا عملکرد خود را به شکل درست انجام دهد. در صورتی که این تعادل در دستگاه گوارش وجود نداشته باشد، تعادل سیستم بدن به هم خورده و مشکلاتی مانند انواع مشکلات گوارشی به وجود میآید. برخی از تحقیقات نشان دادهاند که مصرف پروبیوتیک برای لاغری میتواند با بهبود فلور روده به کاهش وزن و کنترل اشتها کمک کند.
شامل میکروبهای زنده و مفید برای بدن هستند، در حالی که پریبیوتیکها خوراک و منبع تغذیه همین میکروبها محسوب میشوند. غذاهای پرفیبر مانند سبزیجات یا فیبرهای خاصی مثل اینولین، از مهمترین پریبیوتیکها به شمار میآیند. ترکیب پروبیوتیک و پریبیوتیک با هم، مکملهای سینبیوتیک را تشکیل میدهد.
در طول زندگی هر فرد عواملی مانند افزایش سن، مصرف آنتیبیوتیکها، استرسهای طولانیمدت، استفاده مداوم از غذاهای چرب، ابتلا به بیماریهای زمینهای و مصرف برخی داروها، باعث برهم خوردن تعادل فلور میکروبی بدن میشوند؛ وضعیتی که به آن دیسبیوزیس (Dysbiosis) گفته میشود. یکی از نخستین پیامدهای دیسبیوزیس، بروز مشکلات و اختلالات گوارشی است. از این رو، مصرف آنها با بازگرداندن میکروبهای مفید و برقراری دوباره تعادل در فلور میکروبی، میتواند نقش مؤثری در بهبود مشکلات گوارشی داشته باشد. به همین دلیل، بهترین پروبیوتیک برای یبوست نقش بسیار مهمی در درمان مشکلات گوارشی دارد.
فواید پروبیوتیک برای پوست، کاهش التهاب و محافظت از پوست در برابر باکتریهای مضر خواهد بود. این ترکیبات از میوهها و سبزیجات گرفته شده و با تغذیه باکتریهای مفید، تعادل میکروبیوم پوست را حفظ میکنند. به همین دلیل، استفاده از این نوع مکملها در محصولات آرایشی میتواند سلامت پوست را تقویت کرده و اثرات پیری زودرس و آکنه را کاهش دهد.
تحقیقات نشان میدهد مصرف این دو نوع مکمل Lactobacillus helveticus و Bifidobacterium longum میتواند علائم اضطراب و افسردگی در افراد مبتلا به افسردگی بالینی را کاهش دهد. پس این مکملها نقش مؤثری در کمک به کاهش استرس و اضطراب دارند. همچنین بعضی مکملها با ترکیباتی مفید برای کبد و صفرا ، سلامت کلی بدن را پشتیبانی میکنند و برخی دیگر با مکمل بینایی ، از سلامت چشمها محافظت میکنند. در بعضی محصولات، ترکیبات انرژیبخش مانند کافئین هم برای افزایش تمرکز و انرژی روزانه اضافه شدهاند.
مشخص شده که صبح، همراه با صبحانه، بهترین زمان برای مصرف است تا مکملها از معده عبور کرده و به روده بزرگ برسند و کلونیزه شوند.
توصیه شده همراه با غذاهای متعادلکننده pH (نه اسیدی) مصرف شوند تا باکتریهای مفید بیشتر زنده بمانند و اثرگذاری آنها افزایش یابد.
مصرف منظم آن اهمیت دارد و بهتر است آن را به عادت روزانه تبدیل کنید. تحقیقات نشان میدهد ۳ تا ۵ بار در هفته برای حفظ سلامت روده کافی است.
برخی از این مکملها را میتوان همزمان با آنتیبیوتیک مصرف کرد. برخی گونههای لاکتوباسیلوس و باسیلوس بهتر است یک تا دو ساعت قبل یا بعد از آنتیبیوتیک مصرف شوند و حداقل تا دو هفته پس از پایان دوره آنتیبیوتیک ادامه یابد.
این پودر به بهبود گوارش کودکان کمک کرده و مشکلاتی مانند یبوست، اسهال و نفخ را کاهش میدهد. مصرف منظم مکمل پروبیوتیک برای کودکان باعث تقویت سیستم ایمنی آنها شده و خطر ابتلا به عفونتهای گوارشی و تنفسی را کاهش میدهد. برای دستیابی به بیشترین اثرگذاری و اطمینان از کیفیت، توصیه میشود همواره به سراغ خرید پروبیوتیک اصل خارجی رفت تا نتایج بهتری در سلامت و رشد کودک حاصل شود.
پروبیوتیک برای بارداری و شیردهی بسیار مفید هستند و میتوانند خطرات و عوارض بارداری را کاهش دهند. این مکملها به کنترل قند خون و انسولین در دوران بارداری کمک میکنند و برای سلامت گوارشی و عفونتهای باکتریایی ارزشمندند. مصرف آنها در دوران شیردهی نیز خطری ندارد و باعث تقویت باکتریهای مفید بدن میشود.
افراد مبتلا به سندروم روده تحریکپذیر (IBS) میتوانند با مصرف برخی انواع مکملها، علائم یبوست، اسهال و نفخ را کاهش دهند. این محصولات به بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک میکنند و باعث کاهش ناراحتیهای رودهای میشوند. با این حال، برای دستیابی به اثر کامل این مکملها در درمان IBS، تحقیقات بیشتری لازم است.
این مکملها برای ورزشکاران حرفهای که فعالیت بدنی بالا دارند و حتی افرادی که فعالیت جسمانی معمولی مثل پیادهروی دارند، مناسب هستند. آنها با حمایت از سطح انرژی، سیستم ایمنی و عملکرد ورزشی، نقش مهمی در سلامت روزانه ایفا میکنند.
مصرف احتمالی این مکملها ممکن است در ابتدا باعث مشکلات گوارشی موقت مانند نفخ، یبوست، افزایش گاز یا تشنگی شود که معمولاً ظرف چند هفته برطرف میشوند. برخی غذاهای تخمیر شده و مکملها ممکن است هیستامین تولید کنند یا حاوی مواد آلرژیزا، لاکتوز یا فیبر پریبیوتیک باشند که در برخی افراد واکنشهای نامطلوب ایجاد میکند.
افرادی با سیستم ایمنی ضعیف، جراحی اخیر، پانکراتیت حاد یا بستری طولانی نباید مکمل مصرف کنند که مربوط به موارد منع مصرف است. همچنین به دلیل ترکیبات مختلف مکملها و تداخل با داروها، بهتر است افراد مراقب تداخل دارویی احتمالی باشند. عوارض مصرف پروبیوتیک معمولاً خفیف و گذرا هستند.
از برندهای معتبر و پرفروش میتوان به تک ژن فارما، نیچرز اونلی و زیست تخمیر اشاره کرد که شامل انواع کپسول، قرص و ساشه با ترکیبات پروبیوتیک و سینبیوتیک هستند. این محصولات با هدف بهبود گوارش، تقویت سیستم ایمنی و رفع مشکلاتی مانند یبوست، اسهال و نفخ طراحی شدهاند.
مکملهای مکدارو که به عنوان باکتریهای «خوب» شناخته میشوند، با تعادل میکروبیوتای روده و جلوگیری از رشد باکتریهای مضر، فواید سلامتی زیادی دارند. این مکملها در بهبود علائمی مانند سندرم روده تحریکپذیر (IBS)، اسهال و یبوست نقش مؤثری ایفا میکنند و حتی میتوانند در پیشگیری از عفونتهای دستگاه گوارش مفید باشند. در مکدارو، پرطرفدارترین مکملها شامل انواع مختلفی همچون لاکتوباسیلوس، بیفیدوباکتریوم و ساکارومایسس بولاردی عرضه میشوند که هرکدام اثرات منحصر به فردی دارند.
برای خرید مکمل اصل، بهتر است همیشه از داروخانهها و فروشگاههای معتبر خرید کنید تا خیالتان از کیفیت محصول راحت باشد. برای تشخیص مکمل اصل از تقلبی، میتوانید از سامانه TTAC استفاده کنید یا بارکد و برچسب محصول را بررسی کنید تا اصالت آن مشخص شود. همچنین تاریخ انقضا و شرایط نگهداری محصول را کنترل کنید و به جزئیاتی مانند درپوش یکنواخت و حک شدن نام برند روی آن توجه داشته باشید تا مکمل سالم و معتبر تهیه کنید.
آیا پروبیوتیک برای همه افراد بیخطر است؟
به طور کلی، این مکملها برای افرادی که از سلامت عمومی خوبی برخوردارند، ایمن هستند و خطری ایجاد نمیکنند. بنابراین، برای بیشتر افراد سالم مصرف آن بیخطر است و میتوان آن را بدون نگرانی استفاده کرد.
مصرف پروبیوتیک چه مدت طول میکشد تا اثر کند؟
این مکملها میتوانند در مدیریت انواع مشکلات و علائم مؤثر باشند. مدت زمان مشاهده تأثیر آنها بسته به دلیل مصرف، ممکن است از چند روز تا چند ماه متفاوت باشد.
بهترین دوز روزانه پروبیوتیک چقدر است؟
بهترین دوز روزانه، معمولاً مصرف ۳ تا ۶ قرص در روز توصیه میشود تا اثرگذاری بیشتری بر سلامت دستگاه گوارش و تعادل میکروبیوتای روده ایجاد شود.
این مکملها با نقش کلیدی در سلامت گوارش، تقویت ایمنی، بهبود پوست و حتی تعادل روحی، جایگاه ویژهای در سبک زندگی سالم دارند. انتخاب درست و مصرف منظم این محصولات، بهویژه اگر همراه با ترکیباتی مانند ویتامین ب۳ یا اشتها آور گیاهی باشند، میتواند به حفظ تعادل میکروبی بدن و ارتقای کیفیت زندگی کمک کند.