سیستم ایمنی بدن چگونه کار می کند؟
با شروع پاندمی کرونا و تبلیغات مداوم انواع داروها و ویتامین های تقویت کننده سیستم ایمنی، نقش مهم سیستم ایمنی در بدن برای اکثر ما پررنگ شده است. اما این که سیستم ایمنی بدن چیست و چگونه در برابر کرونا و سایر ویروس ها کار می کند، بحث امروز ما می باشد.
سیستم ایمنی بدن شبکه ای پیچیده می باشد که از سلول ها، ارگان ها و بافت های مختلفی تشکیل شده است. وقتی یک عامل عفونت زا مثل ویروس یا باکتری وارد بدن می شوند، اعضای مختلف این شبکه با هم متحد شده و از بدن شما در برابر عامل عفونی دفاع می کنند. از جمله اعضای محتلف سیستم ایمنی، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پوست: مانع ورود اولیه عوامل عفونی به بدن می شود.
- غشاء مخاطی: لایه نرمی که داخل برخی ارگان ها و حفرات بدن را پوشانده است، و با تولید و ترشح موکوس، ویروس ها و باکتری ها را به دام انداخته و با آن ها مبارزه می کند.
- گلبول های سفید: با ویروس ها و عوامل عفونی مبارزه می کنند.
- سیستم لنفاوی (لوزه ها، تیموس، طحال، غدد لنفاوی، عروق لنفاوی و مغز استخوان): گلبول های سفید که پیش تر به عملکرد آن هل در سیستم ایمنی اشاره شد، در این مکان ها تولید، ذخیره و سپس به جریان خون وارد می شوند.
سیستم ایمنی بدن چگونه در برابر کرونا و سایر ویروس ها کار می کند؟
زمانی که یک جرم خارجی مانند ویروس ها، باکتری ها، سموم یا سلول های سرطانی برای اولین مرتبه وارد بدن می شوند، آنتی ژن سطحی آن ها توسط سیستم ایمنی بدن شناسایی می شود. سپس سیستم ایمنی شروع به تولید پروتئین هایی به نام آنتی بادی و سایر سلول ها جهت از بین بردن آن ها می کند. اما دفعات بعدی که این جرم های خارجی وارد بدن می شوند، سیستم ایمنی سریع تر آن ها را به خاطر آورده و آنتی بادی های مناسب جهت ازبین بردن آن ها را سریع آماده می کند. این گونه *ایمنی* در بدن شکل می گیرد و مانع بروز بیماری می شود. برای درک بهتر این که سیستم ایمنی بدن چگونه کار می کند، به ادامه مطلب توجه کنید.
به طور کلی سه نوع ایمنی در بدن ایجاد می شود:
- ایمنی ذاتی: همان ایمنی اولیه است که با آن متولد می شوید. شامل پوست و غشاهای مخاطی می باشد که مانع ورود و همچنین از بین بردن ویروس ها و باکتری ها می شود.
- ایمنی فعال (اکتسابی): پس از یک مرتبه ابتلای به بیماری، و یا پس از تزریق واکسن ایجاد می شود. این نوع ایمنی طولانی مدت است و در برخی موارد تا آخر عمر نیز باقی می ماند.
- ایمنی غیرفعال: به انتقال آنتی بادی ها از طریق محصولات خونی، یا از مادر به جنین، ایمنی غیرفعال گفته می شود. این نوع ایمنی معمولا درازمدت نبوده و پس از چند هفته الی چند ماه از بین می رود.
سیستم دفاعی بدن چرا ضعیف می شود؟
داشتن سیستم دفاعی ضعیف، شما در معرض ابتلا به بیماری شدیدتر قرار می دهد. اما سیستم ایمنی بدن چرا ضعیف می شود؟ عوامل و داروهای متعددی می توانند منجر به تضعیف سیستم دفاعی بدن شوند. نقص های ژنتیکی نیز می توانند یکی از عوامل تضعیف سیستم ایمنی بدن باشند. مصرف طولانی مدت کورتون، نوشیدنی های الکلی، سوءتغذیه، سیگار، خواب ناکافی، اضطراب، کمبود ویتامین دی، ابتلا به ایدز، بالا رفتن سن و بسیاری داروهای دیگر می توانند منجر به ضعیف شدن سیستم دفاعی بدن شوند.
سیستم ایمنی بدن در برابر کرونا
ویروس کرونا که نوعی RNAویروس است پس از ورود به بدن، به گیرنده اصلی اش که گیرنده ACE2 می باشد، متصل می شود. سپس شروع به تکثیر فراوان در بدن می کند. سیستم ایمنی ذاتی، نقش محدودی در برابر ویروس کرونا دارد. پس از ورود ویروس کرونا به بدن، لنفوسیت های B با تبدیل شدن به پلاسماسل ها و تولید آنتی بادی، سعی در خنثی کردن ویروس می کنند. همچنین لنفوسیت های T نیز نقش مهمی در پاکسازی ویروس از بدن دارند. سیستم ایمنی بدن در برابر کرونا نقش مهمی در پیش بینی شدت درگیری با بیماری دارد. افرادی که سیستم ایمنی بدن آن ها در برابر کرونا ضعیف است، نه تنها به بیماری شدیدتری مبتلا می شوند، بلکه احتمال ایجاد ایمنی موثر کمتری به دنبال تزریق واکسن کرونا نیز دارند. این افراد باید دقت کافی در رعایت اصول ایمنی مانند استفاده از ماسک و دستکش حتی پس از تزریق واکسن داشته باشند.
افرادی که سیستم ایمنی طبیعی دارند، در ۸۰ درصد موارد بیماری در آن ها خفیف بوده و بدون درگیری ریه بهبود می یابند. اما در ۲۰ درصد افراد که معمولا سیستم ایمنی بدن آن ها در برابر کرونا ضعیف است، به درجاتی از درگیری ریه دچار می شوند. از این میان حدود ۴۰ درصد به بیماری شدید مبتلا می شوند.
سیستم ایمنی بدن بعد از کرونا
به طور معمول انتظار می رود پس از ابتلا به کرونا، آنتی بادی های ایجاد شده توسط سیستم ایمنی در بدن، به مدت بیش از سه ماه باقی بمانند. البته با ظهور جهش های جدید دلتا و لامبدا در ویروس کرونا و مقاومت آن ها در برابر آنتی بادی های ایجاد شده توسط سیستم ایمنی، نقش سیستم ایمنی بدن بعد از کرونا نیز کمرنگ شده است. لذا به تمامی افراد، حتی در صورت ابتلا به کرونا در گذشته و داشتن آنتی بادی در بدن علیه ویروس، اکیدا توصیه به تزریق واکسن می شود. زیرا واکسیناسیون ایمنی به مراتب قوی تری را در بدن افراد ایجاد می کند.
چگونه سیستم ایمنی قوی داشته باشیم؟
داشتن سیستم ایمنی قوی که بتواند در زمان مناسب، پاسخ مناسبی در برابر عفونت ایجاد کند، نقش مهمی در مبارزه با ویروس کرونا دارد. اما چگونه سیستم ایمنی قوی داشته باشیم؟
- ویتامین B: مصرف مقادیر کافی ویتامین B در رژیم غذایی، نقش مهمی در پیشگیری از ابتلا به بیماری های عفونی دارد.
- ویتامین C: نقش مهمی در کاهش علائم مانند سرماخوردگی دارد.
- ویتامین E و D: دیده شده کمبود این دو ویتامین در بدن منجر به تضعیف سیستم ایمنی شده و با بیماری شدیدتر ارتباط دارد. قرارگرفتن در معرض نور آفتاب و مصرف میوه ها و سبزیجات و دانه های روغنی و مکمل های حاوی این ویتامین ها، نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی بدن دارند.
- آهن: هم کمبود آن و هم مصرف بیش از حد آن هردو منجر به تضعیف سیستم ایمنی می شوند.
- زینک: مصرف زینک نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی بدن دارد.
- پروتئین ها: مصرف غذای پرپروتئین علاوه بر کمک به ساخت ایمونوگلوبولین ها در بدن و تقویت سیستم ایمنی، اثرات مستقیم ضدویروسی نیز دارند.
لذا مصرف غذاهای متنوع شامل غلات، میوه ها، پروتئین ها، حبوبات و گیاهان نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی در بدن دارند. همچنین مصرف ۶ الی ۸ لیوان آب در روز نیز توصیه شده است. داشتن خواب و فعالیت کافی در طول شبانه روز نیز نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی دارند. از طرف دیگر مصرف گوشت قرمز، مصرف بیشتر از ۵ گرم نمک در روز و چربی های اشباع، منجر به تضعیف سیستم ایمنی در بدن می شوند.
